کشت و پرورش گیاه فلفل دلمه ای

نام علمی:

.Capsicum annuum L

تیره:

Solanacea

گیاهشناسی

فلفل شیرین گیاهی است یکساله از خانواده ی Solanacea با نام علمی .Capsicum annuum Lاین گیاه دارای ساقه ای محکم و ایستاده بوده و ارقام گلخانه ای دارای ارتفاعی تا 1 متر هستند که در بعضی از منابع ارتفاع آن را cm 180-50 ذکر کرده اند. این گیاه انشعابات ساقه ای زیادی را تولید کرده و هر کدام از آنها به یک غنچه ی گل ختم می شود (دارای فرم چتری).

برگهای فلفل اغلب کشیده یا قلبی شکل با لبه صاف بوده و بوسیله ی دمبرگ بلندی به ساقه متصل میشود. گلهای فلفل دوجنسی Hermaphrodite بوده وعلاوه بر غنچه ی انتهای شاخه ها، اغلب بصورت منفرد و گاهی دوتایی در زاویه ی برگها و شاخه ها بوجود می آید. ظهور گل تدریجی بوده و از مراحله ی گل تا شروع برداشت 6-4 هفته بطول می انجامد. رنگ گلبرگها  سفید زرد، سبز روشن، بنفش و قرمز بوده و پرچم ها جدا از هم دارای بساکی بنفش رنگ هستند. تخمدان در این گیاه 3 برچه ای و طول خامه آن 5-4 میلیمتر است. قسمت برآمده مادگی از یک طرف آزاد و از طرف دیگر به پرده ی مزوکارپ چسبیــده است. فلفل گیاهی اتوگام بوده ولی آلوگامی هم بعلت بزرگی گل، قدرت زیاد، و طولانی بودن دوره تلقیح در این گیاه اتفاق می افتد. حالت پارتنوکارپی در فلفل بندرت بوجود می آید. گل این گیاه همانند گوجه فرنگی پنتامر یا 5 قسمتی است.

انواع فلفل دلمه ای رنگی چه تفاوتی با هم دارند؟

فکر می‌کنید این‌ فلفل دلمه ای‌های رنگی تفاوتی با هم ندارند و فقط رنگشان متفاوت است؟
وقتی فلفل دلمه ای های رنگی را در غذا و سالاد استفاده می‌کنید، متوجه تفاوت خاصی میان آن‌ها نشده‌اید؟ شاید برخی از شما بگویید که مزه آن‌ها اندکی متفاوت است و غیر از آن تفاوتی ندارند.
باید بگوییم که بله، در مزه کمی با هم تفاوت دارند. فلفل دلمه ای سبز کمی تلخی دارد و فلفل دلمه ای قرمز کاملاً شیرین است. دو رنگ زرد و نارنجی هم از لحاظ شیرینی میان این دو قرار دارند.
اما تفاوت‌هایی اساسی‌تر از طعم و بو بین فلفل دلمه ای های رنگی وجود دارد. آن‌ها خواص متفاوتی با هم دارند. همین تفاوت رنگ در هر فلفل دلمه ای رنگی، نشانه خاصیت ویژه آن است.
فلفل دلمه ای سبز رنگش را از میزان فراوان کلروفیلش می‌گیرد. فلفل دلمه ای نارنجی به خاطر اینکه سرشار از بتاکاروتن است به رنگ نارنجی در آمده.
فلفل دلمه ای زرد به دلیل وجود مقدار فراوان لوتئین و زاگزانتین این رنگ را به خود گرفته و رنگ فلفل دلمه ای قرمز به دلیل وجود فراوان ماده‌ای به نام لیکوپن در آن است.
البته همه انواع فلفل دلمه ای رنگی خواص مشترک فراوانی هم دارند.

خواص مشترک فلفل دلمه ای رنگی

این صیفی خوشمزه یک ماده غذایی بسیار کم‌کالری است. آب میان بافتی آن بسیار زیاد است. تندی این فلفل از انواع دیگر فلفل‌ها بسیار کمتر است. ویژگی تندی در فلفل‌ها به خاطر وجود ماده‌ای به نام کاپسایسین است که در فلفل دلمه مقدار پایینی دارد.
فلفل دلمه‌ای حاوی فیبر فراوان، ویتامین‌های گروه بی، پروتئین و آهن است.

اما تفاوت‌های آن‌ها با هم چه هستند؟

خواص فلفل دلمه ای قرمز

ویتامین سی در فلفل قرمز به بیشترین میزان خود نسبت به رنگ‌های دیگر آن می‌رسد. این فلفل می‌تواند دو برابر نیاز روزانه انسان به ویتامین سی را جبران کند در حالی‌که فلفل دلمه ای زرد یک‌دوم این میزان را تأمین می‌کند.
ویتامین سی در بهبود عفونت‌ها، ترمیم زخم‌ها و جراحات پوستی، تولید کلاژن موجود در غضروف‌ها و مفاصل، سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها و استحکام رگ‌های خونی موثر است.
مقدار آنتی‌اکسیدان‌ها هم در فلفل قرمز بالاترین حد را در میان فلفل دلمه های رنگی دارد. لیکوپن که دلیل قرمزی فلفل هم هست، یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است. اگر فلفل را هنگام مصرف کباب یا اندکی گرم کنیم، این ماده غذایی بهتر جذب بدن خواهد شد.
ریزمغذی‌هایی مثل کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و روی که از مواد مغذی مورد نیاز در حفظ بافت استخوانی هستند، در فلفل دلمه ای قرمز یافت می‌شوند. تقریباً نصف نیاز روزانه بدن به این ریزمغذی‌ها از طریق خوردن فلفل دلمه ای قرمز تأمین می‌شود.

خواص فلفل دلمه ای سبز

گفتیم که در فلفل سبز مقادیر زیادی کلروفیل موجود است. این ماده در پیوند با منیزیم است. مقادیر فراوان ویتامین ب۶ و ویتامین ای هم در فلفل سبز موجود است.

خواص فلفل دلمه ای زرد

یک فلفل دلمه‌ای زرد نیمی از نیاز بدن به ویتامین سی را پاسخ می‌دهد. مقدار زیادی نیاسین که از ویتامین‌های گروه بی است، در این فلفل موجود است. این ماده در سلامت پوست، سیستم عصبی و گوارشی تأثیر دارد.

خواص فلفل دلمه‌ای نارنجی

کاروتنوئید نام گروهی از مواد است که در فلفل دلمه ای نارنجی به وفور وجود دارند. این گروه مواد شیمیایی در سلامت چشم بسیار موثر‌ند.
بتاکاروتن یکی از این کاروتنوئیدهاست. همان ماده‌ای که در هویج هم یافت می‌شود. حتماً از تأثیر هویج در تقویت بینایی شنیده‌اید. هر ماده غذایی نارنجی رنگش را از این ماده شیمیایی می‌گیرد. این ماده همچنین یک آنتی‌اکسیدان قوی است و در پیشگیری از سرطان موثر است. تقویت ایمنی بدن، از دیگر خواص این ماده است.
با مصرف فلفل دلمه‌ای رنگی بدن شما کالری کم و مواد مغذی فراوان دریافت می‌کند.

خواص دارویی

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورها و ایران به صورت پرورشی کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در فلفل دلمه‌ای:

کارتنوئیدها، ساپونین‌ها، فلاونوئیدها، اسانس معطر، کالری، چربی تام، پروتئین، کربوهیدرات، قند، فیبر غذایی، سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر، آهن، مس، منیزیم، منگنز، فولاد، نیاسین، ویتامین C و ویتامین B6 در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

میوه (فلفل دلمه‌ای)

نحوه مصرف:

به طور خام با سالاد و یا پخته شده به صورت‌های مختلف مصرف می‌شود.

خواص درمانی:

ضد تهوع و آرام کننده، تسریع کننده جریان خون در دیواره معده و کاهنده کلسترول، بازکننده عروق و پیشگیری کننده از حوادث قلبی عروقی می‌باشد. در ضمن برای نفخ شکم، و یار، واریس پا، سوء هاضمه، آسم و ضعف عمومی بدن نیز مفید است. در استعمال خارجی به صورت ضماد تحلیل برنده ورم‌های روماتیسمی و ورم‌های حاصله از سرمازدگی و رطوبت‌زدگی می‌باشد.

تحقیقات نشان داده‌است که کاپسی سین (capsaicin) موجود در فلفل، باعث کاهش بروز زخم معده می‌شود.
کاپسی سین، موجب افزایش جریان خون در قسمت مخاطی معده و تولید موکوس به وسیلهٔ دیوارهٔ معده می‌شود، بنابراین بافت معده در برابر ترشح اسید معده مصون باقی می‌ماند.
مطالعات نیز دیده شده‌است که خوردن ۲۰ گرم فلفل، درست ۳۰ دقیقه قبل از خوردن یک عدد آسپیرین، از اثرات مخرب این دارو بر بافت معده و دوازدهه، در اثر مصرف طولانی مدت آن جلوگیری می‌کند.
افرادی که طولانی مدت الکل مصرف می‌کرده‌اند، اگر عادت به خوردن فلفل نیز داشته‌اند، بافت معده‌شان کمترین آسیب را دیده‌است. در حالی که بسیاری از مردم به غلط تصور می‌کنند، فلفل می‌تواند ناراحتی‌های معده را تشدید کند.
فلفل داروی ضد سرطان است. از فلفل می‌توان در درمان سرطان و حتی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری استفاده کرد. تحقیقات نشان داده‌اند کپساسین موجود در فلفل، به عنوان یک ترکیب ضد سمی عمل کرده و مانع از فعالیت ترکیبات سرطان زا در بدن می‌شود و از تشکیل تومورهای بدخیم در بدن جلوگیری می‌کنند.
به علاوه، این سبزی سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی مثل ویتامین C و کاروتن است.
اثر فلفل در سرماخوردگی: وجود مقادیر فراوان ویتامین C در فلفل دلمه‌ای باعث شده این سبزی برای درمان سرماخوردگی مفید باشد. طوری که مصرف مرتب این سبزی در برنامهٔ غذایی، هم شدت و هم طول دوران سرماخوردگی را کاهش می‌دهد.

نیازهای اکولوژیکی

خاک :  خاک شنی ، ماسه ای ، لومی و مرطوب برای رشد این گیاه مناسب است .
ph خاک بهتر است بین 6.5 تا 7.5 باشد.
نور : آفتابی – نیمسایه .
دما : دمای بین 16 تا 21 درجه برای رشد گیاه مناسب است.
فلفل دلمه ای نباید در معرض سرما قرار گیرد و دمای کمتر از 15 درجه باعث ازبین رفتن آن خواهد شد.
آبیاری : به صورت متوسط صورت گیرد.
کوددهی : این گیاه به کوددهی فراوان نیاز دارد.

کاشت

بذر فلفل در مجاورت دمای 25 درجه سانتی گراد طی مدت دو هفته جوانه می زند مدت زمان پرورش نشا بستگی به میزان دما و تنک کردن در خزانه دارد.
این زمان پرورش طی زمستان با استفاده از نور مصنوعی حدود یک سوم کوتاهتر می شود. با اولین نشانه ظهور غنچه گل یعنی نشاها به اندازه کافی رشد کرده اند و می توانند به زمین اصلی منتقل شوند. چنانچه نشاها مدت زیادی در خزانه نگهداری شوند کلاهک ریشه که در حالت معمولی سفید است به رنگ قهوه ای در می آید که این خود باعث کندی رشد گیاه در زمین اصلی و دیررس شدن محصول می شود. دمای خزانه تا هنگام جوانه زدن حدود 25 درجه و پس از آن بین 16 تا 18 درجه سانتی گراد است نشاها تا آغاز تشکیل اولین غنچه گل در خزانه باقی می مانند. معمولاً برای کشتهای مکانیزه از گلدانهای توربی استفاده می شود. فواصل کاشت در زمین اصلی 40 در 50 و یا 50 در 50 سانتی متر است. پس از کاشت در زمین اصلی و بلافاصله پس از رشد اندک، به علت رشد رویشی بهتر و قوی تر اولین گل آن ( شاه گل) کنده می شود نشاها را برای تقویت و مقاوم کردن قبل از انتقال با محلول 5/. درصد سولفات پتاسیم محلول پاشی می کنند.

داشت

پس از انتقال فلفل به زمین اصلی باید نسبت به آبیاری آن اقدام نمود و به مرور وجین کردن علفهای هرز، دادن کود سرک و خاک دادن پای بوته ها از جمله مراقبتهای زراعی لازم برای گیاه را انجام داد. در فلفل دلمه معمولاً 2 تا 3 شاخه را نگهداری و بقیه را هرس می کنند. از آفات مهم فلفل می توان از شته ها، تریپس، کرم شب پره زمستانه، ککهای گیاهی و انواع مختلف نماتدها را نام برد از بیماریهای مهم فلفل آنتراکنوز، پژمردگی باکتریایی، لکه برگی، پوسیدگی میوه، سفیدک حقیقی، بیماری بوته میری فیتوترایی فلفل و بیماریهای ویروسی را نام برد.

برداشت

چگونگی برداشت فلفل به نوع فلفل و طرز مصرف آن بستگی دارد عمل برداشت با دست انجام می شود. معمولاً برای تهیه ترشی فلفل موقعی که میوه هنوز کاملاً نرسیده و رنگ آن سبز است آنرا جمع آوری می کنند ولی برای تهیه ادویه باید میوه کاملاً رسیده و رنگ آن قرمز شده باشد. بنابراین برای منظور اخیر موقع برداشت فلفل تند اواخر تابستان شروع می شود در صورتیکه فلفل ترشی یعنی سبز ونارس آنرا از اواسط تابستان می توان برداشت کرد. موقع برداشت فلفل دلمه ای نیز نسبت به اینکه سبز و یا قرمز مورد تقاضا باشد از اواسط تابستان تا اواسط پائیز بطول می انجامد. ارقام فلفل شیرین را وقتی برداشت می کنند. که میوه های آنها هنوز سبز هستند ولی باید به رشد کاملشان رسیده باشند. فلفل سبز را می توان در کیسه های بلند پلاستیکی در دمای 8 تا 10 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 85 درصد برای مدت 4 هفته نگهداری کرد.