تولید ارگانیک در گلخانه

به طور کلی سیستم های مختلف کشت ارگانیک سبزیجات را می توان به دو دسته تولید ارگانیک در مزرعه و تولید ارگانیک در گلخانه تقسیم بندی نمود .

تولید ارگانیک سبزی ها در گلخانه

تصور افراد مختلف از کلمه گلخانه بسیار متفاوت است. گلخانه قبلا به ساختارهای شیشه ای گفته می شد که مجهز به یک سیستم گرمایشی و سرمایشی بود و در طول سال به ویژه زمستان از آن استفاده می شد؛ اما با پیشرفت تکنولوژی، امروزه شاهد انواع ساختارهایی هستیم که از مواد مختلفی همچون پلکسی گلاس، پلی کربنات و …ساخته شده اند.

تونل های پلاستیکی واجد یا فاقد سیستم گرمایشی، یک لایه یا دولایه و مورداستفاده در تمام طول سال یا فقط برای چندماه نیز گاهی به عنوان گلخانه شناخته می شوند؛ بنابراین صرف نظر از این نکات، آنچه که در اینجا به عنوان تولید ارگانیک سبزی در گلخانه مورد بحث است، ساختارهایی مانند شاسیهای سرد و گرم، تونل های بلند و کوتاه و در نهایت انواع گلخانه ها هستند که شرایط داخل آنها با شرایط مزرعه متفاوت می باشد.

تولید سبزیها در گلخانه می تواند به صورت کشت خاکی یا بدون خاک باشد. در کشت خاکی، سبزی ها در خاک گلخانه یا خاکی که از خارج به گلخانه آورده شده، کشت می شوند.

کشت بدون خاک می تواند به صورت هیدروپونیک یا محیط کشت های ارگانیک طبیعی باشد.

تولید ارگانیک سبزیها در گلخانه را می توان به ۸ روش پیاده نمود که عبارت اند از:

١- کشت خاکی

۲- کشت درون کیسه

٣- کشت عمودی،

۴- کشت در بسته های کاه و کلش

5- کشت در بسترهای کم عمق

۶- هیدروارگانیک

۷- آکواپونیک

۸- بیوپونیک

کشت خاکی

در این نوع کشت، سبزی ها در سطح زمین یا روی پشته پرورش داده می شوند. این روش نسبت به کشت و تولید ارگانیک هیدروپونیک رایج تر است.

روش کلی کاشت در این سیستم تا حد زیادی شبیه به کشت متراکم در مزرعه است و از مقادیر زیادی کودهای ارگانیک و اصلاح کننده های خاک برای تغذیه خاک استفاده می شود.

کشت گیاهان پوششی با دوره رشد کوتاه مانند حبوبات، گندم سیاه و … در دورهای که هیچ گیاهی در گلخانه کشت نمی شود، به خوبی جواب میدهد.

کشت این گیاهان علاوه بر جایگزین کردن ماده آلی به خاک و افزودن نیتروژن، باعث افزایش فعالیت میکروبی خاک شده و از بروز برخی بیماری ها و نماتد به ویژه با کاشت گیاهان خانواده کلم سانان جلوگیری می نماید .

کنترل علف های هرز در این سیستم به صورت ترکیبی از حذف دستی و مکانیکی، پاستوریزاسیون با بخار آب یا آفتاب دهی، استفاده از مالچ (پلاستیکی با ارگانیک) و چراندن طیور است.

چراندن طیور روشی بیولوژیک است که در برخی گلخانه ها استفاده می شود. انتخاب طيور مناسبی که به محصول صدمه وارد نیاورند، از اهمیت زیادی برخوردار است.

برای مثال، مرغ خانگی به میوه ها آسیب می رساند ولی مرغ جنگلی(Jungle fowl) تنها علفهای هرز و آفات را مورد تغذیه قرار می دهد (گریر ودایور، ۲۰۰۰).

کشت بدون خاک

روش های کشت بدون خاک معمولا عملکرد بالاتری نسبت به کشت درون خاک دارد. در این روش ها بیماری ها راحت تر کنترل شده و پس از پایان فصل می توان بسترهای کاشت را دور ریخت یا به راحتی پاستوریزه نمود.

کشت درون کیسه

کشت درون کیسه ( Bag culture) به دلیل راحتی کار و مدیریت آن، روش ترجیحی کشاورزان است.

در این روش کیسه های پلاستیکی با حجم ۱۰-۲۵ لیتر حاوی محیط کشت های مختلفی همچون پیت – ورمی کولیت، خاک اره، راکول، پوسته برنج یا ترکیبی از اینها است که با کودهای مایع از طریق آبیاری قطره ای تغذیه می شود حاصلخیزی اولیه این محیط ها از طریق ترکیباتی با پایه کمپوست است.

از این کیسه ها می توان برای تولید ارگانیک سبزی هایی با بوته خزنده (گوجه فرنگی، خبر فلفل، بادمجان و …) به خوبی استفاده نمود.

از مشکلات این کیسه ها می توان به تجمع احتمالی محلولهای کودی و نفوذ آنها از سوراخ های زهکش کیسه به خاک گخته اشاره نمود.

برای دریافت گواهی تولید ارگانیک با استفاده از این کیسه ها، اجزای محیط کشت باید دارای ویژگی هایی همچون نداشتن کودهای شیمیایی و مواد مرطوب کننده باشند.

برای تغذیه گیاهان در این سیستم، ترکیبی از کود سرک، تعذیه مایع و تغذیه برگی استفاده می شود (گریر و دایور، ۲۰۰۰).

در مورد بسترهای مختلف قابل استفاده و کودهای مجاز در بخش محیط های کشت ارگانیک ومدیریت حاصلخیزی و کودهای ارگانیک به تفصیل بحث شده است.

کشت عمودی این نوع کشت در اصل حالت عمودی کشت درون کیسه است. بدین صورت که کیسه های کشت را به صوت عمودی آویزان کرده و گیاهان در سوراخ های ایجاد شده کیسه قرار داده می شوند.

در این سیستم به نحو مؤثری از فضای عمودی گلخانه استفاده می شود. یکی از انواع این سیستم ها به صورت ۱۰-۸ گلدان استیروفومی است که روی هم سوار می شوند و از بستر پرلیت و کوکوپیت در آن استفاده میشود.

تغذیه گلدان ها با کودهای آلی از طریق سیستم آبیاری قطره ای و از بالاترین گلدان شروع می شود. گیاهان مناسب این سیستم شامل کاهو، توت فرنگی، سبزی های معطر، اسفناج، سبزی های خورشی و … است (گریر و دایور، ۲۰۰۰).

کاشت در بسته های کاه و کلش

قبل از توسعه استفاده از راک وول و هیدروپونیک NFT، کشت در بسته های کاه و کلش یا Straw bale culture روشی مهم در تولید گلخانه ای خیار در اروپا و کانادا به حساب می آمد.

استفاده از بسته های کاه و کلش روش مناسبی برای اجتناب از بیماریهای ناشی از خاک های آلوده یا گلخانه هایی با کف بتونی یا سنگریزه است. برای این منظور بسته های کاه را ابتدا با چای کود یا Manure tea خیس می کنند تا فرآیند تجزیه شروع شده و باعث گرم شدن بسته های کاه شود.

معمولا به ازای هر بسته ۲۵ کیلوگرمی کاه حدود ۳۰ لیتر آب موردنیاز است. زمانی که دمای بسته ها پایین آمد و به ۴۳°C رسید، روی آنها را با حدود ۱۵ سانتی متر مخلوط بستر کاشت با پایه پیت ریخته تا محلی برای استقرار توده ریشه های نشا شود.

انتقال نشا به این بسته های کاه در روز یازدهم صورت می گیرد. کوددهی به صورت سرک با کودهای پودر استخوان و کودهای نیتروژن دار ارگانیک انجام می پذیرد.

با ادامه تجزیه و تخمیر بسته های کاه، گرمای تولید شده باعث تحریک رشد گیاهان و گرم شدن ناحیه ریشه شده و دی اکسید کربن تولیدی باعث غنی شدن فضای گلخانه می شود.

از نظر هزینه های این روش در مقایسه با روش های دیگر مانند کشت درون کیسه باید مقایسه های اقتصادی صورت پذیرد. در تولید ارگانیک، مهم ترین عامل، فراهم بودن کاه و کلش مجاز و گواهی شده است.

بقایای علف کش در بسته های کاه می تواند صدمات شدیدی را به محصولات مورد نظر بزند( گریر و دایور،2000). گیاهانی که با موفقیت در این سیستم کشت شده اند شامل لوبیا سبز، پیاز، خیار ، گوجه فرنگی ، بادمجان و کدو هستند.

کشت در بستر های کم عمق

کشت در بسترهای کم عمق یا shallow bed culture/Thin layer culture شامل پرورش جوانه های خوراکی و سبزی های برگی (کاهو ، سبزی های خورشتی ، شاهی و سبزی های خوردنی) در لایه ای از بستر کمپوست، آمیخته های گلدانی و … با ضخامت ۳ تا ۸ سانتی متر است که روی لایه ای از مالچ پلاستیکی یا هر مانعی برای رشد علف های هرز پهن شده است (گربر و درایور ۲۰۰۰)

هیدروارگانیک

سیستم هیدرو ارگانیک یا Hydro-organic/Soluble organics براساس استفاده از محلولهای هیدروپونیک مشتق از کودهای ارگانیک مانند پودر ماهی، پودر خون و فضولات پرندگان دریایی یا خفاش ها است.

نحوه پیاده کردن این سیستم می تواند به روشهای مختلف موجود برای کشت هیدروپونیک (هیدروپونیک) مایع با هیدروپونیک در بستر های دانه بندی شده (Aggregate hydroponics) صورت پذیرد.

آکواپونیک

تکنیک آکواپونیک تکنیک پیچیده ای است. در این سیستم باید توانایی مدیریت و مهارت در تولیدی و بازاریابی در محصول (ماهی و سبزی) را به طور همزمان داشت.

در اصل این سیستم خود از دو سیستم هیدرو پرونیک و اکوا کالچر (Aquaculture) تشکیل شده است. در این سیستم آب مورد استفاده در پرورش ماهی به صورت چرخه ای برای تولید سبزیجات در سیستم هیدروپونیک به کار می رود.

مزیت این روش برای ماهی ها، جذب مواد غذایی فضولات رها شده ماهیها در آب، غذاهای در حال تجزیه ماهیها و جلبک ها توسط ریشه های گیاه و ریزوباکترها است و چنانچه این مواد از محیط خارج نشوند به حد سمیت برای ماهیها می رسند.

در مقابل، این مواد به عنوان کودهای مایع برای گیاهان به شمار می آیند. بستر هیدروپونیک به کار رفته برای گیاهان، به عنوان یک فیلتر زنده عمل کرده و آمونیوم، نیترات ها و ترکیبات فسفره را از آب گرفته و مجددا به تانک پرورش ماهی برمی گرداند.

باکتریهای نیتریفیکاسیون کننده ای که روی بستر زندگی می کنند، با همکاری ریشه گیاهان نقش مهمی را در چرخه مواد غذایی ایفا کرده و در صورت عدم وجود این میکروارگانیسم ها کل سیستم از کار باز می ماند دایور، ۲۰۰۶).

ماهی های مورد استفاده در این سیستم را می توان به دو گروه ماهی های آب گرم و ماهی های آب سرد تقسیم بندی نمود. طی بازدیدهای متعددی که مؤلف از مؤسسات تحقیقاتی مختلف در آمریکا داشته است، ماهی تیلاپیا (Tilapia) بهترین گونه ای است که به عنوان یک ماهی آب گرم می تواند در این سیستم به خوبی پرورش یابد.

چون این ماهی نسبت به تغییرات شدید شرایط آب مانند اسیدیته، دما، اکسیژن و مواد جامد محلول مقاوم است. گوشت این ماهی نیز در فروشگاهها عرضه می شود.

آب خارج شده از تانک های پرورش ماهی حاوی مقادیر قابل ملاحظه ای آمونیوم، انواع نیترات ها و نیتریتها، فسفر، پتاسیم و سایر عناصر غذایی ماکرو و میکرو مورد نیاز گیاهان است.

گیاهانی که در این سیستم به خوبی جواب میدهند شامل کاهو، بازی های خوردنی و معطر مانند ریحان و شاهی و سبزی های خورشی مانند اسفناج از چه برگی هستند که نیازهای کودی کم تا متوسطی دارند.

سبزی های میوه ای مانند گوجه فرنگی، فلفل و خیار که نیازهای کودی بالاتری دارند را در سیستیهای آکواپونیکی که به خوبی برقرار شده اند می توان پرورش داد (دایور، ۲۰۰۶).

بیوپونیک

سیستمهای بیوپونیک یا (Bioponics (Living hydroponics در اصل براساس آغشته سازی محیط کشت هیدروپونیک به میکروارگانیسم هایی است که با تنظیم اسیدیته محیط، به جذب عناصرغذایی توسط گیاهان کمک می کنند.

پژوهشگران بیوپونیک بر این عقیده اند که آنزیم های تولیدی توسط میکروب ها با ریشه گیاهان در رابطه متقابل بوده و فرآیندهای بیوشیمیایی را در گیاه تحریک می کنند که منجر به تولید و افزایش برخی مواد مؤثر در عطر و طعم محصولات سیستم تولید بیوپونیک می شود (گریر و دایور، ۲۰۰۰).

تفاوت بین هیدروپونیک شیمیایی و هیدروپونیک ارگانیک در منبع حاصلخیزی و وجود برخی میکروارگانیسم ها (در سیستم بیوپونیک) است (گریر و دایور، ۲۰۰۰).

روشهای ساده برای کشت محصولات خانگی ارگانیک

کاشت محصولات ارگانیک، مستلزم داشتن امکانات خاصی نیز هست اما پرسش اینجاست که آیا افراد عادی هم می توانند در فضاهای محدود از جمله در باغچه های کوچک یا حتی گلدان برخی از انواع آنها را پرورش دهند.

پاسخ این پرسش از نظر بسیاری از متخصصان مثبت است، به عنوان مثال برخی از سبزیجات و صیفی جات را می توان به راحتی در فضای مناسب اما محدود پرورش داد.

الف- مکان مناسب برای کاشت

اغلب سبزیجات و صیفی جات برای رشد خوب و آسان نیازمند نور خورشید و زهکشی مناسب خاک است اما خاک آنها باید توانایی نگهداری رطوبت را نیز داشته باشد.

سایه زیاد، کاشت سبزیجات را با مشکلات زیادی همراه خواهد کرد. علاوه بر این، مکان مورد نظر نباید در معرض باد باشد. تحقیقات نشان داده حتی بادهای با سرعت متوسط هم می تواند میزان محصول را تا حدود ۳۰ درصد کاهش دهد.

جالب است بدانید حتی چند تکه چوب که در اطراف گلدان به شکل تیرک محکم شود نیز می تواند مانع تاثیر مخرب باد بر محصولات کشاورزی شود.

نکته ای که در مورد فضاهای محدود از جمله گلدان باید به خاطر داشت، استفاده از تکنیک کشت تناوبی است. کاشت یک نوع محصول آن هم به طور مداوم در فضای محدود به هیچ وجه توصیه نمی شود . زیرا قطعا باعث کاهش محصول، افزایش عوامل بیماریزا و علفهای هرز خواهد شد.

ب- رازهای کوچک اما مهم

در کاشت برخی از صیفی جات ریزه کاری هایی وجود دارد؛ مثلا اگر پیاز و هویج با یکدیگر کاشته شود، اغلب نتیجه بهتری حاصل می شود. همین کار ساده باعث خواهد شد نه تنها هویج ها بلکه حتی پیازها هم از نوعی آفت خاص دور بماند.

این آفت در واقع نوعی حشره است که لاروهای آن عمدتا در میان لایه های خارجی ریشه، هویج، پیاز، سیر و دیگر گیاهان پیازی یافت شده و به محصول آسیب می رساند.

براساس تحقیقات انجام شده، بوی هویج همزمان بوی ناشی از پیاز را خنثی می کند و در نتیجه حشره مذکور یا همان Vice/versa دیگر برای تخمگذاری جذب این دو محصول نمی شود.

از طرف دیگر کشت چرخشی نیز می تواند تاثیر به سزایی در کنترل علفهای هرز داشته باشد. به عنوان مثال گلدانی که نسبتا از علفهای هرز پر شده، می تواند برای کاشت سیب زمینی مناسب باشد.

این کار یکی از بهترین روشها برای به اصطلاح خفه کردن علف های هرز است و نه تنها محصول خوبی را همراه دارد، بلکه زمان کافی را فراهم می کند تا بتوان در مرحله بعد کار نسبتا سخت تری همچون کشت سیر را دنبال کرد. به علاوه این کار خود نمونه ای از کشت محصولات ارگانیک است.

پ- مشوق های خوب

برای کاشت گوجه فرنگی فقط به نور کافی خورشید نیاز است. معمولا فاصله کاشت بذرهای گوجه فرنگی بین ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر است اما بسیاری از باغبانها اول بذرها را در کنار یکدیگر با چند سانتی متر فاصله می کارند و پس از اندکی رشد، آنها را به گلدان های جدا منتقل می کنند (نشاکاری).

گاهی دیده شده برخی از گوجه فرنگی های گلخانه ای پوست سفت و محکمی دارد، دلیل این مساله نگهداری از گیاه در درجه حرارت های بالا است. استفاده از سایبان های کوچک به شرط آنکه نور را بیش از حد محدود نکند، می تواند این مشکل را برطرف کند.

کاشت بادمجان درست به آسانی کاشت گوجه فرنگی های خانگی است. این گیاه نیز به نگهداری در فضای گلخانه ای نیاز دارد اما زمانی به اوج باروری می رسد که از نور طبیعی روز برخوردار باشد.

بادمجان در مقایسه با گوجه فرنگی و حتی فلفل شرایط پرآبی را راحت تر می پذیرد اما باید توجه داشت آبیاری بیش از حد، محصول آن را کم می کند. بهترین زمان آبیاری بادمجان زمانی است که حداقل ۵ سانتی متر از سطح خاک خشک شده باشد.

یکی دیگر از محصولاتی که کشت آن می تواند جالب باشد، سیب زمینی است. سیب زمینی انواع گوناگونی دارد. بهترین انتخاب برای فضاها و زمان های محدود نوع زودرس سیب زمینی است که معمولا کمتر دچار آفت زدگی می شود.

بهترین زمان برای کاشت سیب زمینی اوایل بهار است. کافی است که خاک را بین ۵ تا ۱۰ سانتی متر گود نموده و بذرهای سیب زمینی را کاشت.

معمولا بهتر است در قسمت زیرین بذر سیب زمینی کمی کود و روی آن هم مخلوط کرد و خاک ریخته شود سیب زمینی به نور و آب کافی نیاز دارد و عدم هر دوی آنها به شدت بر میزان محصول اثر خواهد داشت.

باغداران و کشاورزان ارگانیک با استفاده از روش کاشت اشتراکی (کاشت محصولات متفاوت در کنار یکدیگر که باعث کنترل آفت ها، جذب مواد برقی خاک و غیره می شوند و با استفاده از حشرات دیگری مانند کفشدوزک ها، مانع آسیب رسیدن به محصولات توسط آفت ها، کرم ها و شته ها در باغ ها و مزارع می شوند.

بیشتر کشاورزان ارگانیک و حتی کسانی که به صورت حرفه ای کشاورزی با باغداری نمی کنند، محصولاتشان را در ترکیب هایی مناسب و مطمئن می کارند تا آفت ها را دفع کنند.

یک مثال خوب برای این روش کاشت فلفل های تند در کنار لوبیاها و نخود فرنگی ها است با این ایده که تندی فلفل ها سوسک ها و دیگر حشرات را دور نموده و مانع از آسبب آنها به این محصولات خواهد شد.

مثالی دیگر از این روش کاشتن گل جعفری با گل همیشه بهار در قطعه زمین محصول سیب زمینی برای دفع أفت سیب زمینی می باشد.

برآورد مجازی عملکرد گندم در شرایط تولید ارگانیک

نمی توان با قاطعیت در مورد تغییرات عملکرد طی دوره گذار به کشاورزی ارگانیک نظر داد در آزمایش ها و مطالعات پژوهشی مختلف، نتایج ضد و نقیضی در این باره گزارش شده است .

کاهش عملکرد در دوره گذار به شرایط محلی (خاک، اقلیم)، مدیریت مزرعه، انتخاب تناوب زراعی مناسب و عملیات کوددهی بستگی دارد.

در مطالعه مالبرگ به نقل از محمودی و همکاران، داده های ۳۸ مزرعه ارگانیک با داده های مزارع رایج مقایسه شد. نتایج این پژوهش نشان داد که اختلاف معنی داری بین عملکرد گیاهان زراعی مختلف در کشت بوم های ارگانیک و رایج وجود دارد.

این کاهش عملکرد ناشی از مشکل علف های هرز و محدودیت استفاده از تیمار علف کش شیمیایی بوده است. محدودیت نیتروژن برای گیاهان دانه ای نیز از دیگر عوامل مهم کاهش عملکرد این گیاه در این گیاهان بوده است.

در بسیاری از مزارع ارگانیک، یک یا دو محصول (بیشتر غلات بهاره و چغندر علوفه ای) نیتروژن بیشتر از آن چه دریافت کرده بودند، از مزرعه جذب کردند. این امر ممکن است توجیهی برای عملکرد پایین تر گیاهان زراعی در سامانه های ارگانیک باشد.

طی مراحل اولیه گذار، برخی کشاورزان افت عملکردی تا حدود ۳۰ درصد گزارش کرده اند. با گذشت زمان، عملکردها طی سال های که تحت مدیریت ارگانیک هستند افزایش می یاید، به طوری که کشاورزان تجربه به دست آورده و خاک حاصلخیز می شود.

برخی کشاورزان دریافته اند که برای افزایش مجدد عملکرد تنها به چند سال زمان نیاز است. مدر و جمعی از همکاران (۲۰۰۷) در جمع بندی پژوهشی ۲۱ ساله در رابطه با مقایسه تولید گندم در شرایط ارگانیک و رایج، کاهش عملکرد ۱۴ درصدی در شرایط ارگانیک گزارش کردند.

مطالعات انجام شده در ارتباط با تغییرعملکرد در فرایند تبدیل از کشاورزی رایج به کشاورزی ارگانیک نشان می دهد که نتایج بدست آمده از ثبات چندانی برخوردار نبوده و بسته به محل مورد مطالعه متفاوت است.

باید توجه داشت که مقایسه این دو نظام در شرایطی که سرمایه گذاری روی پژوهش های کشاورزی رایج وتوسعه فناوری ها در این نظام بسیار زیادتر از کشاورزی ارگانیک است، چندان منطقی نیست اما در مجموع، مطالعات بسیاری نشان داده اند که پس از تبدیل کشاورزی رایج به ارگانیک، در دوران گذار، میزان عملکرد محصولات کشاورزی کاهش قابل توجهی می یافت اما به مرور زمان پس از گذار از دوران انتقال (۱ تا ۴ سال) مجددا عملکرد محصولات به سطوح قبلی باز می گشت و حتی افزایش نیز می یافت.

نکته دیگر این که در کلیه این مطالعات گذشته از الگوهای زراعی و کشت در شرایط گلخانه ای و یا در شرایط طبیعی، برای برآورد میزان عملکرد کاهش عملکرد آن در دوران گذار استفاده نموده اند و از طریق مدلسازی اقتصادی به برآورد آن اقدام نکرده اند.

نان ارگانیک

برای یک زندگی سالم و مطمئن هرروز علاقه مردم به مصرف مواد غذایی طبیعی ارگانیک افزایش می یابد. تحقیق و مطالعه روی محصولات ارگانیک همچنان ادامه باری دیگر در بسیاری از موارد این محصولات به تولید کارخانه ای و انبوه رسیده اند.

از آن جمله می توان به محصولات ارگانیک مثل نان و بیسکویت اشاره نمود. از سایر این فرآورده ها می توان به خمیر پیتزا اشاره کرد که امروزه با توجه به افزایش میزان مصرف انواع فست فودها و همچنین پیتزا در سراسر جهان جالب به نظر می رسد.

اهمیت استفاده از نان های ارگانیک به ویژه در جوامعی که نان به عنوان غذای اصلی مطرح است بسیار بالا است. نان ارگانیک به نانی گفته می شود که از غلاتی که با روش های ارگانیک کشت و برداشت شده و در آسیاب سنگی با راندمان ۱۰۰ درصد به آرد تبدیل گردیده و با اضافه کردن خمیر مایه نمک و آب بدون اضافه شدن مواد افزودنی با پخت مناسب تولید می گردد.

اولین مورد مهم در این محصول کشت ارگانیک غلات و آرد به دست آمده از آن می باشد. نان ارگانیک علیرغم اینکه حجیم نبوده و زود کهنه می گردد از تغییرات ژنتیکی و موادشیمیایی به دور بوده و از نظر کیفیت تغذیه ای دارای ارزش بالایی می باشد.

مواد غذائی ارگانیک نه تنها خوشمزه تر از غذاهای عادی است بلکه حتی مطالعات و ازمایش ها نشان می دهند دارای مقادیر بیشتر از مواد مغذی حیاتی، مانند ویتامینها مواد معدنی هستند.

با خوردن مواد غذایی ارگانیک شما احساس امنیت می کنید و با خاک و طبیعت در توازن به سر می برید.

آرد ارگانیک

در رابطه با معنی دقیق واژه ارگانیک ابهام فراوانی وجود دارد. تعبیر نادرستی که از این واژه در اذهان وجود دارد، آن است تصور می شود واژه ارگانیک تنها به فرآیندهای کشاورزی مربوط است. به عنوان مثال آرد ارگانیک از گندمی تهیه می شود که به صورت ارگانیک (طبیعی) رشد کرده و آسیاب شده باشد .

اگر چه تعریف جامعی برای این واژه وجود ندارد، اما این مفهوم، بیشتر در خصوص شیوه های کشاورزی و پردازش کاربرد دارد تا ترکیبات فیزیکی و شیمیائی تشکیل دهنده غذا .

تجهیزات مورد نیاز برای رشد ارگانیک

به طور کلی کشاورزانی که به شیوه ارگانیک کار می کنند، به جای استفاده از تکنیک هایی جهت کنترل افت های ترکیبی، از شیوه چرخش محصولات به منظور به حداقل رساندن آفت حشرات و آسیب رساندن به محصولات استفاده می کنند که این موارد به شرح زیر می باشد :

-استفاده نکردن از کود علف کش ، حشره کش ها و محرک های رشد و مواد دفع کننده قارچ ها تا سه سال پیش از آغاز برداشت محصول.

– ثبت سوابق پنج ساله زمین و محصولات که شامل ثبت موارد مالی نیز می شود.

-تجربه آزمایشگاهی برای مواد مغذی خاک و پسمانده آن، آزمایش بافت گیاهان و تجزيه آب که ممکن است برای صدور گواهی سایر محصولات الزامی باشد.

– لزوم برنامه طولانی مدت برای مدیریت ارگانیک. این برنامه، مدیریت کود دادن، مواد ضد آفت ، آبرساني و علف های هرز را شامل می گردد .

تجهیزات مورد نیاز برای پردازش به صورت ارگانیک (طبیعی)

کار آسیابان گندم را باید به عنوان پردازشگر ارگانیکی در نظر گرفت. این مهم، مسلتزم آن است که بازرسی سالانه محصولات توسط گروه صدور گواهینامه و پذیرش است مدارس ها صورت گیرد.

اجزایی که ترکیبی نیستند می توانند در طول فرآیند اضافه شوند. همچنین بازرسان موارد بهداشتی را کنترل کرده و کار جستجوی آلودگیهای پنهان در مواد ممنوع شده در کانتینرهای بسته بندی و ذخیره شده را انجام می دهند.

تمامی محصولات برچسب دار با استانداردهای ارگانیک توسط آژانس ها تایید می شوند. سوابق باید به منظور اطمینان از موافقت با دستورالعمل های ارگانیکی نگهداری شود. این امر شامل روش هایی برای نگهداری و تفکیک غذاهای ارگانیک از غذاهای غیرارگانیک است که حکایت از زنجیره ای از حفاظت مواد خام دارد.

بررسی تاثیر روش کشت ارگانیک و غیرارگانیک بر کیفیت گندم، آرد و نان

هدف این تحقیق مقایسه کیفیت گندم، آرد و نان حاصل از روش کشت ارگانیک و و غیرارگانیک بود. نتایج نشان داد، اختلاف معنی داری بین گندم (وزن دانه، هکتولیتر، مقدار پروتئین، مقدار و ایندکس گلوتن، عدد فالینگ، حجم رسوب زلنی) و آرد حاصل از آن (خاکستر، ایندکس گلوتن، عدد فالینگ، حجم رسوب زلنی، زمان توسعه خمیر، جذب آب خمیر و پایداری خمیر) وجود دارد.

خواص نان (حجم و تخلخل نان) تهیه شده از آنها نیز اختلاف معنی داری مشاهده گردید. نتایج نشان داد که کیفیت گندم، آرد و نان ارگانیک از غیرارگانیک پایین تر است.

با این حال، مصرف کنندگان به دلیل جنبه های سلامتی و ایمنی محصولات غذایی تمایل بیشتری نسبت به مصرف محصولات ارگانیک دارند.

تولید پنبه ارگانیک (زیستی) در جهان

تولید پنبه ارگانیک در جهان طی ۵ سال گذشته بیش از ۵۳۹ درصد رشد داشته و از ۳۷ هزار تن به ۲۴۰ هزار تن افزایش یافته است. یعنی از 0.1 درصد عرضه جهانی به ۱ درصد عرضه جهانی پنبه رسیده است و در اکثر قاره ها و در بیش از ۲۲ کشور در حال تولید است و ۲۱۸۹۶۶ کشاورز در حال تولید پنبه ارگانیک می باشند.

این جهش در شرایطی رخ داده است که چالش های متعددی در محصولات غیرخوراکی ارگانیک وجود داشته است. این اطلاعات و آمار که در دوره آموزشی ارزیابی و پروسه گواهی ارگانیک ( APOسازمان بهره وری آسیا ) ۲۰۱۲ که در سریلانکا برگزار گردید مطرح شد، نشان دهنده این است که مصرف محصولات ارگانیک در دنیا امری اجتناب ناپذیراست تا جایی که مردم علاوه بر مواد غذایی ارگانیک به سمت مصرف مواد غیرخوراکی ارگانیک مثل پنبه نیر به روی آورده اند.

زراعت ارگانیک پنبه برای تولید محصول سالم و پاک اهمیت زیادی دارد زیرا با توجه به این که پنبه در صنایع آرایشی و بهداشتی به عنوان ناپاک ترین و آلوده ترین محصول کشاورزی جهان مطرح است، توجه به این مقوله مهم است.

پنبه تشنه ترین گیاه، سراسر دنیا است و برای تولید یک تی شرت با الیاف پنبه ای باید ۵۰۰ گالن آب مصرف گردد.

البته این محصول کثیف ترین گیاه دنیا هم به شمار می رود؛ چرا که برای تولید پنبه، همه ساله ۲ میلیارد دلار آفت کش مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین کارشناسان اعلام نموده اند که کاشت پنبه در مقایسه با سایر گیاهان، نیاز به مصرف بیشترین حجم مواد حشره کش دارد. برای درک بهتر این وضعیت، باید بدانید که یک قاشق چای خوری از آلديكرب (آفت کش اصلی مورد استفاده در مزارع پنبه ایالات متحده)، برای مرگ یک انسان کافی است.

کشت گسترده پنبه در کشورهای آسیای میانه به ویژه ازبکستان، علاوه بر به کارگیری کودکان در مشاغل سخت و زیانبار و در شرایطی غیرانسانی، آسیب های فراوانی نیز به محیط زیست این منطقه وارد کرده است.

بوته پنبه به دلیل نیاز به آب و سیم فراوان در مراحل کشت، گیاهی کثیف شمرده می شود و نیاز به کشت آن با روش های ارگانیک، بسیار ضروری است.

به علاوه، نابودی دریاچه آرال نیز از دیگر زبان های روش های مرسوم در کشت پنبه در این منطقه است در حال حاضر ۲۲ کشور دنیا زراعت ارگانیک پنبه را مورد توجه قرار داده اند اما کشور ترکیه اولین کشور فعال در زمینه کشت ارگانیک پنبه است.

این کشور یکی از اولین تولید کنندگان پنبه ارگانیک در سراسر دنیا است. این در حالی است که ایران با توجه به شرایط اقلیمی و موقعیت می تواند بسیار بهتر از کشوری مانند ترکیه در این عرصه پیشگام باشد.

زراعت ارگانیک پنبه کاری آسان نیست و کشاورز در این زمینه با چالش های فراوان مواجه خواهد بود. کاهش بازده تولید در سالهای گذار از جمله مسائلی است که کشت ارگانیک پنبه را با مشکل مواجه می کند به این معنا که در طول دوره گذار که به طور متوسط ۵-۳ سال طول می کشد، میزان عملکرد کاهش معنا داری خواهد داشت .

آزمایش ها نشان داده اند که پنبه جزء معدود محصولاتی است که میزان عملکرد کشت ارگانیک آن پس از طی دوره گذار به میزان عملکرد تولید در زمان کشت غیرارگانیک می رسد، به این معنا که کشاورز پس از طی دوره گذار به عملکرد دلخواه خود خواهد رسید.

گذار فاصله بین کشت ارگانیک و غیرارگانیک است . موضوع تناوب یکی دیگر از چالش های پیش روی کشت ارگانیک پنبه است.

در کشت ارگانیک پنبه باید تناوب رعایت شود به این معنا که محصول دوم هم باید به صورت کشت ارگانیک باشد. باید توجه داشت که نهاده های شیمیایی سریع، موثر و قاطع عمل می کنند و این در حالی است که جایگزینی این نهاده ها با یک نهاده طبیعی که چنین اثراتی داشته باشد هنوز عملیاتی نشده است .

فرایند و مراحل طی شده مطابق با استاندارد ملی ایران ۱۱۰۰۰ در منه ارگانیک گیلان زمین جهت تولید محصولات ارگانیک

-مشخص نمودن موقعیت دقیق جغرافیایی

-نزدیک بودن مزرعه به جاده های ماشین رو و شهرک های صنعتی به دلیل احتمال تولید و ایجاد سرب و آلاینده ها و پس ماندهای مخرب محیطی

– آبیاری سالمیزار با استفاده از آب چاه آنالیز شده سالم مورد تایید کارشناسان و بازرسان

– رعایت و گذاشتن فاصله ایمن بین مزرعه ارگانیک با مزارع غیر ارگانیک با ایجاد مرز جدا با کرت اصلی مزرعه

-استفاده از بذر ارگانیک در کشت برنج ارگانیک

-اقدامات صورت گرفته جهت مرغوب کردن خاک مزرعه با استفاده از کودهای حیوانی (کود اردک های ارگانیک)

– استفاده از کودهای زیستی و ارگانیک

-اقدامات صورت گرفته جهت مبارزه با علف های هرز در خزانه برنج و شالیزار (محصور کردن کل محیط مزرعه و اقدام به کشت توام برنج با اردک، زیرا بخش زیادی از غذای روزانه اردک ها را بذر علف های هرز و بقایای گیاهی و علف های هرز داخل مزرعه تشکیل می دهند).

-اقدامات صورت گرفته جهت مبارزه با بیماری بالاست برنج (سبک سنگین کردن بذر ارگانیک با استفاده از محلول آب نمک در مرحله خیساندن بذر و جوانه زنی و در مرحله رویشی و زایشی برنج رعایت فاصله کاشت وعدم استفاده از نهادهای شیمیایی و جایگزین آن با کودهای بیولوژیک و ارگانیک و هوادهی بسترخاک با استفاده از اردک ها در حین چریدن).

– اقدامات صورت گرفته جهت مبارزه با آفات کرم ساقه خوار برنج (ایجاد شخم پاییزی و آب تخت نمودن شالیزار در زمستان از بین بردن علف های هرز حاشیه مزرعه وعدم استفاده از نهاده های شیمیایی در مزرعه ارگانیک باعث رشد چشمگیر جمعیت حشرات مفید موجود در طبیعت از قبیل دراکولا، عنکبوت و سنجاقک شده که پروانه کرم ساقه خوار برنج غذای اصلی این حشرات است.

سه مرحله استفاده از زنبور تریکوگراما در شالیزار و شکار لاروهای کرم ساقه خوار برنج با وجود اردک در شالیزار).

-اقدامات صورت گرفته بعد از جمع اوری محصول در مرحله خرمن زنی شالی ابتدا اجزای خرمنکوب را بازدید کرده و تمیز کاری و خالی کردن شالی های بجا مانده غیر ارگانیک در خرمنکوب انجام می شود و سپس شلتوک ها در کیسه ها بسته بندی شده و روی تمام کیسه ها کلمه ارگانیک نوشته می شود تا با شلتوک های غیر ارگانیک در حین انتقال از مزرعه تا منزل و کارخانه شالی کوبی مخلوط نشود).

-اقدامات صورت گرفته در شالی کوبی جهت تبدیل به برنج سفید (بازدید، تمیز کاری وخالی کردن اجزای شالی کوبی جهت وجود احتمالی برنج وشلتوک غیرارگانیک در داخل فر و دستگاه بالا بر)

– برچسب گذاری مطابق با استاندارد ملی ایران ۱۱۰۰۰ و بسته بندی در بسته های ۲ و۵ کیلویی اقدام می شود.

-اقدامات صورت گرفته در آردکوبی جهت تبدیل برنج ارگانیک به آرد برنج ارگانیک(بازدید، تمیزکاری وخارج نمون برنج وارد باقی مانده در دستگاه آردکوبی)

-جهت برچسب گذاری مطابق با استاندارد ملی ایران ۱۱۰۰۰ وبسته بندی در بسته های کیلویی اقدام می شود.